Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Φυσικές ομορφιές. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Φυσικές ομορφιές. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

13 Ιουνίου 2018

Οδοιπορικό στην Παλιά Καρυούπολη

Παλιά Καρυούπολις
"Ημείς δε την επομένην ημέραν ανεχωρήσαμε εκ του Οιτύλου κατευθυνόμενοι πρός την Κολοκυθιάν, δια να επισκεφθώμεν εκείνους τους πληθυσμούς και να τους αναγνώσωμεν την επιστολήν του Γαληνοτάτου. Ιππεύσαμεν καθ΄ όλον το διάστημα της ημέρας δια μέσου δρυμών συναντήσαντες περί τα μέσα της πορείας μίαν εκτεταμένην κοιλάδα εκ των πλέον ωραίων, την οποίαν δύναται να ίδη τις, περιβαλλομένην υπό τερπνοτάτων λόφων μετ΄αφθονίας υδάτων." 
Φαβιανός BARBO γραμματεύς 1571

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο στην πατρίδα μας, όποτε αποφασίσεις να το περπατήσεις, θα σε χορτάσει με την ομορφιά της αναζήτησης, και θα σου προσφέρει γνώση, και μαρτυρίες, από το πλούσιο ιστορικό παρελθόν.
Με αυτή την παραδοχή λοιπόν, ξεκίνησα αφήνοντας πίσω μου την Παναγίτσα για μία περιήγηση στο ιστορικό λόφο, που τα τελευταία χρόνια ονομάζεται Παλιά Καρυόπολις.
Η άνοιξη ήταν στις δόξες της, και το γνώριμο περιβάλλον των παιδικών μου χρόνων με φόρτωνε μυρωδιές, αναμνήσεις, και σκέψεις, με κυρίαρχη την επιθυμία της ανακάλυψης νέων στοιχείων, ή της διαφορετικής ερμηνείας, και των απαντήσεων στα υπάρχοντα.
Ανηφόρισα από την δυτική πλευρά του λόφου, ακολουθώντας το παλιό κατσικίσιο μονοπάτι, όπου εξακολουθούσε να υπάρχει, ενώ χάθηκα πολλές φορές μέσα στα αγριόματα, βλέπετε η εγκατάλειψη έχει αφήσει τα σκληρά σημάδια της, δεν υπάρχουν πια κοπάδια ζώων να βόσκουν, ούτε άνθρωποι να καθαρίζουν.
Στα μισά περίπου της διαδρομής πρόβαλλε δεξιά μου η «κουτσουνάρα», ένας μεγάλος ορθόλιθος, με ύψος ένα μέτρο, στημένη πάνω σε μια ριζομιά που μοιάζει με καράβι, ενώ εκείνη με το πανί του . Περίεργο κατασκεύασμα της φύσης, η πρώτη ύλη του ανθρώπου για το καμίνι, αφού έχει σχήμα αρκετά γεωμετρικό, με λίγο σπρώξιμο κινείται ελαφρά, και επανέρχεται λες και ζυγίζεται.
Εκεί κοντά και το ασβεστοκάμινο που μετέτρεψε κάποτε τους ασβεστόλιθους σε οικοδομική ύλη, για να δημιουργήσουν οι άνθρωποι τα κτίσματα τους. Αρκετά μακριά στο μονοπάτι που οδηγεί στους Απεράτες μέσω Ώριαχας υπάρχουν δύο κεραμιδοκάμινα, το ένα παλαιότερο από το άλλο. Χρησιμοποιήθηκαν άραγε οι μονάδες αυτές, και για οικοδομήματα στην Καρυόπολη;
Η «λάκα» μικρό καλλιεργήσιμο λιβάδι στα παιδικά μου χρόνια, έμεινε πίσω, καθώς διέσχισα τους Κουλούμαρδους, τον Τριτσέρο και ο ανήφορος άρχισε πια, να γίνεται απότομος, και περισσότερο κουραστικός.
Την ανάβαση δυσκόλευε η πυκνή βλάστηση, επειδή όλες οι περιοχές, οι περισσότερες από αυτές καλλιεργήσιμες στο παρελθόν, είχαν γίνει λόγγος, και κάποιος που δεν γνωρίζει τα κατατόπια, αποκλείεται να διασχίσει.
Μετά από κάμποση ώρα, αντίκρισα δίπλα στα Χαριάτικα, ένα παλαιό γνώριμο τον «ανεμόμυλο». Πόσο στάρι άραγε είχε αλέσει, και πόσα στόματα είχε χορτάσει με ψωμί, όταν ήταν στις δόξες του. Τώρα απέμεινε ο μισός, λες και κάποιος γίγαντας τον έκοψε κάθετα στη μέση.
Πεισματικά όμως το απομεινάρι του κυκλικού τοίχου αντιστέκεται στη μανία της τραμουντάνας, που κάποτε του έδινε ενέργεια, και αυτός με τη σειρά του προσέφερε ζωή, ενώ τώρα χωρίς πανιά, νομοτελειακά τον οδηγεί στον αφανισμό.
Εξουθενωμένος αλλά γεμάτος χαρά με τη φαντασία μου να τρέχει διαχρονικά σε εποχές παλαιότερης ανθρώπινης δραστηριότητας έφθασα επιτέλους, στην κορυφή. Με κάποια ανάμνηση παιδικού φόβου πέρασα δίπλα από τον «χαραμπό» και πρόβαλλε μπροστά μου το «γηστερνάκι» προς την ανατολή, και δεξιότερα ανάμεσα από τα τείχη της οχύρωσης του κάστρου η είσοδος από την δυτική πλευρά, με το σκαμνάκι σαν φρουρό της εισόδου, να προσφέρει ονειρεμένη θέα στον παρατηρητή, ιδίως το ηλιοβασίλεμα.
Αψεγάδιαστο πέτρινο κάθισμα (θρονί της βασίλισσας), που δημιουργεί την υποψία ότι δεν είναι φυσικό κατασκεύασμα, αλλά έχει βοηθήσει να φτιαχτεί και το ανθρώπινο χέρι.
Στάθηκα λοιπόν όπως άρμοζε πριν περάσω μέσα στην πόλη, και κοίταξα πίσω μου τον πλατύ ορίζοντα προς στη δύση.
Αριστερά η Αρέα το βουνό που μοιάζει με το σώμα τεράστιου αλόγου, και πίσω κρύβει τον Πύριχο (Κάβαλο), ενώ στο τελείωμα της, στους πρόποδες προς τη δύση αναπαύεται το Βαχό.
Σημαντικό βουνό αφού είναι το φυσικό σύνορο της Ταινάριας περιοχής από την Λακωνική. Πράγματι, και κατά την εποχή της 2ης Ενετοκρατίας (κεφ. χρονολογιών) η Μάνη διαιρέθηκε διοικητικά σε δύο περιοχές (territorii). Το βουνό ήταν το χώρισμα της Βόρειας (Alta Maina) από την Νότια (Bassa Maina),και από την ιδιότητά του αυτή, κατά την άποψή μου, πήρε και την ονομασία του. (λατινικό Αrea = όρια, σύνορα,)
Η χερσόνησος της Μάνης, είναι δύσκολα προσβάσιμη και από την στεριά και από την Θάλασσα.
Στα σημεία που η πρόσβαση είναι ευκολότερη από θαλάσσης, έχουν αναπτυχθεί πόλεις φυλασσόμενες με ακροπόλεις ή κάστρα.
Φυσικό λοιπόν είναι και οι στεριανές προσβάσεις να φυλάσσονται με τον ίδιο τρόπο, άλλωστε υπάρχουν μόνο δύο, όπως τις περπάτησαν και οι κατά καιρούς περιηγητές, από τις δυτικές ακτές και την Αρεόπολη,(πόλη των συνόρων) και από τα Τρικεφάλια, με κατεύθυνση από βορά προς νότο. Στην πρώτη δεσπόζει το κάστρο της Κελεφάς και μια σειρά άλλων μέχρι το Ταίναρο, και στην δεύτερη το ίδιο, με πρώτο το κάστρο της Καρυόπολεως, και άλλα στη συνέχεια.
Είναι λοιπόν ολόκληρη η Ταινάρια περιοχή ένα φυσικό κάστρο, που από αρχαιοτάτων χρόνων υπήρξε κατά καιρούς τόπος συγκεντρώσεως μισθοφόρων στρατιωτών.
Το άγριο, και δύσκολο περιβάλλον καθώς και οι δραστηριότητες που γίνονταν εκεί, την καλύπτουν με ένα πέπλο μυστηρίου και ασάφειας, και πιθανόν να δικαιολογείται, το αόριστο όνομα «κάστρο Μαίνης» που δόθηκε από τον Κωνσταντίνο Ζ' Πορφυρογέννητο (826μ.Χ.) στο έργο του, προς τον γιο του Ρωμανό.
Πράγματι οι περιγραφές για την τοποθεσία, και τις δραστηριότητες των κατοίκων περισσότερο σε περιοχή αναφέρονται παρά σε συγκεκριμένο κάστρο.
Εκεί που τελειώνει κατηφορίζοντας η Αρέα, από πίσω υψώνεται, το βουνό της Αρεόπολης Μακρυλάκωμα, με τον προφήτη Ηλία στην κορυφή. Δεξιά, τα υψώματα σταματούν και αφού δημιουργείται ένα φυσικό πέρασμα, αρχίζει και πάλι να ανηφορίζει η κορυφογραμμή για να ξετυλιχθεί ο Κότραφος, που με τα βουνά του Τσίγκου στην πλάτη του Οιτύλου, καταλήγει στην κορυφή του Ταϋγέτου. Στο ψηλότερο σημείο του φαντάζει αγέρωχη η πυραμίδα, μαγικός πόλος επικοινωνίας με το στερέωμα, προφήτης Ηλίας κι αυτός.
Ανάμεσά τους, από το φυσικό άνοιγμα μεταξύ των βουνών, χαμογελά ο Μεσσηνιακός , ενώ απέναντι από τον όρμο του Οιτύλου, διαγράφονται αχνά οι ακτές με την Κορώνη, στη γραμμή του ηλιοβασιλέματος, όπως φαίνεται από το Λιμένι.
Σπαρμένες οι πλαγιές που απλώνονται γύρω με χωριά , ντύνουν με ανθρώπινη ζωή τα βουνά και συμπληρώνουν το θαυμαστό έργο της φύσης. Το Κρυονέρι, η άνω και κάτω Καρέα, η Γέρμα, είναι ορατά, ενώ το Οίτυλο, και την Κελεφά κρύβει ο Κότραφος.
Αρχή στον ορίζοντα η ψηλότερη κορυφή του Ταϋγέτου, με τις πολλές μικρότερες να σχηματίζουν ένα συμμετρικό ανάγλυφο, με χαράδρες πλαγιές, πεδιάδες και βουνά που ενώ στην αρχή είναι σκληρά και απότομα, μαλακώνουν και γίνονται ηπιότερα, όταν πλησιάζουν και καταλήγουν στον Λακωνικό. Στον ορίζοντα στο νότο, φαίνεται καθαρά μέχρι ο κάβο Μαλέας, και το Τσιρίγο (Κύθηρα) στην αγκαλιά της θάλασσας.
Βρίσκομαι στα μισά της απόστασης που χωρίζει την θάλασσα του Μεσσηνιακού από τον Λακωνικό ένα φυσικό πέρασμα που δημιουργείται από το χαμήλωμα των ψηλών βουνών του Ταΰγετου, το οποίο σχηματίζει την κοιλάδα που γεννιέται και διασχίζει ένας γραφικός χείμαρρος, ο ποταμός Σκύρας. Περιοχή κοντά στις πηγές του έχει το όνομα χαλικιά.
Στο πλέον ειδυλλιακό και στρατηγικό σημείο, στο κέντρο της κοιλάδας δεσπόζει ο λόφος της Καρυόπολης.
Ολόγυρα, άλλες κοντύτερα άλλες πιο μακριά, είναι στρωμένες ραχούλες ,που φαντάζουν στο σύνολο τους σαν ένας τεράστιος λεμονοστύφτης, με την Καρυόπολη στο κέντρο.
Βορινά η Κάλιαζη, το παλιό χωριό που εγκαταλείφτηκε με το ομώνυμο βουνό αριστερά από την Γέρμα, δεξιότερα μετά από το μικρό φαράγγι της Φράγκας τα Λεκάνια , που εκτείνονται σε ευθεία γραμμή και όταν φθάνουν στην ανατολή αρχίζουν να ανεβαίνουν.
Στο ξεκίνημα αυτής της ανηφόρας σε ένα ευρύχωρο μπαλκόνι, σταματούν να ξεκουραστούν στην Δροσοπηγή(τσεροβά) και στο τέλος, υψώνουν την Παλιοκοτρώνα Παλιά Τσεροβά, παρατηρητή της ανατολής και της δύσης. 
Παλιοκοτρώνα Παλιά  Τσεροβά 
Την σκυτάλη παίρνει πάλι η Αρέα, και ο κύκλος του ορίζοντα συνεχίζει, από εκεί που αρχίσαμε να τον παρακολουθούμε, να περιβάλει την ιερή γη.
Αξιοσημείωτο είναι ότι περιφερειακά, υπάρχουν, εκκλησάκια που έχουν δώσει το όνομα τους, και στα κτήματα με τα οποία περιβάλλονται, η έχουν το γενικό όνομα μοναστήρι, που υποδηλώνει ύπαρξη στο παρελθόν, μικρών μοναστηριακών κοινοτήτων.
Βασικό είναι ότι όλα συνοδεύονται απαραίτητα από πηγές νερού, πράγμα σημαντικό, αληθινό θείο δώρο, μέσα στην ευρύτερη άνυδρη περιοχή της Μάνης.
Βλέπουμε λοιπόν το Μοναστηράκι (Στρατιάνικα) στην πλαγιά της Αρέας, και στο ίδιο περίπου ύψος, αλλά ανατολικότερα ερείπια εκκλησίας στο Σελινάρι(την βρύση της Δροσοπηγής).
Κάτω από αυτά στο ίσιωμα στα Βαρικά υπάρχει ο Αϊ Γιώργης, και βορειοανατολικά στην άκρη στα Κολάδια (τα αμπέλια του χωριού) ο Αϊ Θανάσης ενώ πίσω από τη ράχη (400μ.)Διβολάδες και Ελαία (Μιτζιόλενα) . Στην πίσω πλευρά από τα Λεκάνια, βρίσκεται το «Καταφύγγι» Μοναστήρι, στην Αγριακώνα, και στην μέση της πλαγιάς του λόφου της Καρυόπολης, εκεί που δημιουργείται πλάτωμα (βίγλα) από την βορειοδυτική πλευρά η Παναγίτσα, (Παπαδοθωμιάνικα), που είναι και η γενέτειρά μου. Η γεωγραφική λοιπόν αυτή διάταξη, ενισχύει την άποψη ότι ο οικισμός και το κάστρο στην κορυφή του λόφου, ήταν το κέντρο, που δέσποζε σε όλη την περιοχή, και κατά συνέπεια την επόπτευε και την προστάτευε, κάτι σαν τις αρχαίες ακροπόλεις.
Θα τολμούσα να υποθέσω όχι μόνο στην κοντινή περιοχή, αλλά γενικότερα, έπαιζε σημαντικό ρόλο, και στην διαδρομή που ένωνε την μία θάλασσα, τον Μεσσηνιακό, με την άλλη, τον Λακωνικό, αλλά και στην διαδρομή που ένωνε, Μέσα και Κάτω Μάνη.
Αυτό ενισχύεται επειδή η περιοχή που παρουσιάζεται είναι αρκετά εύφορη με πολλές καλλιέργειες, λόγω της επάρκειας σε πηγές νερού, όπως προανέφερα . Το σημαντικότερο όμως επιχείρημα του ιστορικού της ρόλου στην διάρκεια του χρόνου είναι, η φυσική οχύρωση της περιοχής, και η ευκολία της οπτικής επαφής, σε όλη την έκταση της, μέχρι το βάθος του ορίζοντα.
Αν υποθέσουμε πρακτικά ότι η Δροσοπηγή (τσεροβά), ακόμη δε περισσότερο η Παλιά Τσεροβά, (Παλιοκοτρώνα) είχε τον ρόλο επικοινωνιακού κόμβου βιγλατόριου, τότε υπήρχε άμεση επικοινωνία με μια ευρύτερη περιοχή, (καμινοβίγλια)όπως φαίνεται σε χάρτες στην ομωνυμη υποσελίδα. Αντιθέτως δεν είναι ορατή σαφώς, από καμιά θάλασσα, πράγμα που την καθιστά, αρκετά προστατευμένη, έως και άτρωτη σε κακόβουλες διαθέσεις επιδρομέων από την θάλασσα, και πειρατών.
Κατά την άποψη μου δύο είναι τα βασικά επιχειρήματα τα οποία ακόμη και χωρίς ιστορικές αποδείξεις, μόνο με ορθολογική αξιολόγηση, αναδεικνύουν την ουσιαστική σημασία που είχε η Καρυόπολη και η ευρύτερη περιοχή μέσα στην διάρκεια του χρόνου.
Το πρώτο είναι τα πολλά νερά (δεν είναι υπερβολή ή σχήμα λόγου για τα δεδομένα στην Μάνη υπάρχουν στην περιοχή αρκετά νερά). Εδώ έχει τις πηγές του ο ποταμός που αναφέρεται και ονομάζεται από τον Παυσανία Σκύρας.
Συγκεκριμένα στο Σελινάριβρίσκονται οι αρχικές του πηγές, και από εκεί αφού διαρρέει τα Βαρικά, τα Προγόνια, και τα ισιώματα του Βαχού, σύρριζα στα Καπερναριάνικα χωματοβούνια, συνεχίζει φτάνοντας στον σημερινό δρόμο Γυθείου-Αρεοπολεως, που τον ακολουθεί παράλληλα μέχρι την Φράγκα, και τέλος σαν ρέμα Δίχοβας, συναντά τη θάλασσα στις Καμάρες.
Εκτός από το βασικό χείμαρρο, υπάρχει και παραπόταμος από την Ανατολική πλευρά, που ξεκινά από τα Φιλαδέλφεια συγκεντρώνοντας, νερά που αναβλύζουν από τον λόφο τηςΚαρυούπολης, διασχίζει την εύφορη ρεματιά Όριαχα, μέσα από τα περιβόλια με τα κηπευτικά και ενώνεται με το αρχικό τμήμα στο Λεβιάνικο μύλο, πριν τα Δεμιριάνικα.
Οι δύο χείμαρροι που περιβάλουν την Καρυόπολη δίνουν ζωή σε καλλιέργειες και ήταν ακόμη και στις μέρες μου σημεία ανθρώπινης δραστηριότητας (πλύσιμο ρούχων κ.λ.π.).Αλλά και ο ίδιος ο λόφος έχει περιφερειακά πηγές που αναβλύζουν νερό, γεγονός που δίνει την εντύπωση, ότι περιέχει στα σπλάχνα του αρκετή ποσότητα.
Το αξιοπερίεργο είναι, ότι και στον οικισμό που βρίσκετε στην κορυφή, υπάρχει αρκετό νερό σε στέρνες και πηγάδια, το οποίο παρ΄ολο που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για το πότισμα των ζώων, παρέμενε ανεξάντλητο και κατά τους θερινούς μήνες.
Φαίνεται από τα παραπάνω ότι το νερό στον λόφο δεν είναι αποθηκευμένο στις στέρνες από την βροχή αλλά ανανεώνεται με αποθέματα, που στραγγίζουν στο, εσωτερικό του λόφου.
Το δεύτερο αφορά το συγκοινωνιακό δίκτυο και τις μετακινήσεις, ιδιαίτερα στην Ταινάρια περιοχή, που γινόταν από θαλάσσης, εξ αιτίας της γεωφυσικής διαμόρφωσης.
Αυτό είχε σαν συνέπεια την ανάπτυξη πολλών λιμανιών, σε απάνεμους όρμους, που ανάλογα με τις χρονικές συγκυρίες, χρησιμοποιήθηκαν είτε για πολεμικούς είτε για εμπορικούς σκοπούς.
Όπως και να χει η Μάνη είχε μόνιμη επαφή με την υπόλοιπη Πελοπόνησσο, τα νησιά του Ιονίου και την δυτική Ευρώπη. Κατ΄ εξαίρεση όμως, στην περιοχή που εξετάζουμε, η διαμόρφωση του εδάφους επιτρέπει, και οδικές μετακινήσεις και υποχρεωτικές μεταφορές, μεταξύ των ανατολικών και δυτικών ακτών, που θα προσπαθήσω να παρουσιάσω.
Για το λόγο αυτό θα πρέπει να αναδειχθούν οι παλιοί δρόμοι, που ένωναν τα χωριά και τις πόλεις της περιοχής, έχοντας σαν οδηγό τις γραπτές αναφορές των περιηγητών Παυσανία(200μ.χ.), και Κυριάκου από Ανγκόνα(1447μ.χ).
Υπάρχει σαφής ταύτιση αυτών των αρχαίων διαδρομών, με εκείνους τους δρόμους που αναφέρονται στις διηγήσεις των παλαιοτέρων, και χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι πριν από πενήντα και πλέον χρόνια, για να συντομεύσουν τις αποστάσεις.
Να σημειώσω εδώ ότι στο Σκουτάρι στην Αγία υπάρχει τοπωνύμιο Ανγκόνα, χωρίς να ισχυρίζομαι ότι μπορεί να έχει καποια σχέση με τον ομώνυμο περιηγητή.
Ξεκινώντας λοιπόν από την δύση, το Νέο Οίτυλο (Τσίπα) με κατεύθυνση προς την ανατολή, αρχίζει δρόμος, που αφού ανηφορίσει την Αρκουδόλατσα φτάνει στο Σταυρό (Λασκαριάνικα).
Μετά κατηφορίζει, και μέσα από τα ισιώματα στον κάμπο του Βαχού αποφεύγοντας το ίδιο το χωριό, φτάνει στην τοποθεσία Προγόνια, που ήταν η πύλη για την ανάβαση στο κάστρο, ενώ στη συνέχεια μέσα από τα Βαρικά, και τον Αη Γιώργηφτάνει μέχρι το Σταυροδρόμι, στους ανατολικούς πρόποδες της Καρυούπολης.
Η περιοχή ήταν πράγματι σταυροδρόμι, όπως και εξακολουθεί να είναι, μόνο που τότε είχε ουσιαστικότερο ρόλο και ένωνε άλλα χωριά.
Από το Σταυροδρόμι ο ένας δρόμος κατευθύνεται προς τον νότο, ανηφορίζει μέχρι το Σελινάρι, μετά συνεχίζει και από τα Τρικεφάλια κατεβαίνει στη Χιμάρα τον Κότρωνα και στις νοτιοανατολικές ακτές.
Του λόγου το αληθές, και από το παλαιότερο όνομα τής περιοχής Τσεροβά, που ονόμασε και τό ομώνυμο χωριό (βλέπε υποσελίδα ερμηνείες/ονομάτων επίσκεψις)
Ο άλλος κατευθύνεται προς την ανατολή, αφού διασχίζει τα Κολάδια, ανηφορίζει από τον Αη Θανάση, και κατηφορίζει προς τις βορειοανατολικές ακτές Σκουτάρι, Καμάρες, Αγερανός, Πασαβάς, Γύθειο. Ο σημερινός οδικός σχεδιασμός, έχει αρκετές διαφορές, αλλά ορίσθηκε από τις τεχνικές δυνατότητες, και τις σύγχρονες τοπικές ανάγκες.
Είναι φανερό ότι αυτή η διαδρομή επιβάλλεται φυσικά, επειδή είναι ο ταχύτερος δρόμος που συνδέει την δυτική, με την ανατολική ακτή, και είναι γνωστό επίσης, ότι την παλαιά εποχή οι μεγάλες δραστηριότητες των ανθρώπων ήταν κοντά στις ακτές. Από αυτόν τον κεντρικό άξονα δρόμοι οδηγούσαν στα χωριά που συνήθως ήταν κτισμένα σε υψηλά σημεία.
΄Έτσι λοιπόν από τα Προγόνια άρχιζε η ανάβαση στην Καρυούπολη, όπως μαρτυρά η μορφολογία του εδάφους, και δίνεται η εξήγηση της χρήσης των κτισμάτων Α1, Α2 & Β που υπάρχουν στην περιοχή, και αναφέρονται στην εργασία της αρχαιολόγου κας Ροδονίκης Ετζεόγλου (Καρυούπολις, μία ερειπωμένη Βυζαντινή πόλη).
Πιθανότατα λοιπόν, το συγκεκριμένο μέρος, ήταν η φρουρούμενη πύλη εισόδου στην πόλη, αλλά και ο ελεγκτικός μηχανισμός του οδικού άξονα που προαναφέρθηκε.
Υπό αυτή την έννοια εκτός από τον Πασσαβά, που έχει αναγνωρισθεί σαν πύλη διέλευσης, με είσπραξη τελών από την εποχή της ιδρύσεως του κάστρου τον 13ο αιώνα, να χρησιμοποιείτο για τον ίδιο λόγο και το συγκεκριμένο μέρος, σε προγενέστερες όμως εποχές. Ανάλογα λοιπόν με τις συνθήκες της κάθε περιόδου ανέβαινε η σημασία του ενός, απέναντι στο άλλο.
Και τοπωνύμια της περιοχής «Μερδιπά, Προγόνια» παραπέμπουν σε λέξεις αρχαίας προέλευσης ετυμολογικά, με την ανάλογη σημασία «της των ονομάτων επίσκεψης».Υπάρχει ακόμη, κατά τον Παυσανία μία αναφορά, που έχει να κάνει με τον γάμο του Πύρρου , γιου του Αχιλλέα, και της Ερμιόνης, κόρης του Μενελάου και της Ελένης.
Ο Πύρρος έφτασε για την τέλεση του γάμου του στις εκβολές του ποταμού Σκύρα (κεφ.ΧΧV1).
Σε κάποιο άλλο σημείο, περιγράφοντας την Καρδαμύλη, αναφέρει ότι υπάρχει τέμενος των θυγατέρων του Νηρέα, που βγήκαν στην ακτή, για να δουν τον Πύρρο καθώς πήγαινε στην Σπάρτη, για τον γάμο με την Ερμιόνη (κεφ.ΧΧVI 7).
Εφόσον λοιπόν, σε μία σημαντική βασιλική, στιγμή ακολουθείται αυτή η διαδρομή, με την λογική και μόνο, καθορίζεται η μεγάλη σημασία, και η λειτουργικότητα της.
Εξάλλου ακόμη και σήμερα, κάτοικοι της Κάτω Μάνης, επιλέγουν κατά κύριο λόγο, για τις εμπορικές τους δραστηριότητες την Καλαμάτα, και όχι το πλησιέστερο Γύθειο.

sites.google.com

18 Σεπτεμβρίου 2016

ΛΙΜΕΝΙ

 ∼ ∼ ∼ ∼ Κυματιστό Παραμύθι στο γλαυκό Ονειροδρόμι της Μάνης
Στην τραχιά περιήγηση της δίνης της πέτρας ξεπροβάλλει σαν μετενσάρκωση των επιθυμιών μας ένα βράχινο άλικο αναπόλημα της υγρής φύσης.
Λιμάνι καταφύγιο αλλά και φάρος ακοίμητος της συνείδησης ενεδρεύει τις πειρατικές επελάσεις. Αμόλευτος στρατηλάτης, αρματωμένος με το σκουτάρι του ήλιου ο Πύργος του Πετρόμπεη ατενίζει το γέρμα του Φαέθοντα προπαρασκευαζόμενος για μια νέα επίθεση.
Επίθεση που δεν αντέχουν και οι πιο εξοικειωμένες αισθήσεις.
Στο κέντρο της εικόνας ξεχωρίζει ο Πύργος του Πετρόμπεη
Και μετά η Σελήνη έλκεται από τον ίσκιο της πέτρας. Κουστωδία από ήχους σπαθιών μπροστά στο θαύμα της νυκτερινής αστροφεγγιάς.
Η Θάλασσα επελαύνει με απροσμέτρητους ιριδισμούς, ο ουρανός αντανακλάται στις καρδιές, τα αγριολούλουδα σμιλεύουν τις λίθινες προεκτάσεις της ύπαρξης μας και ο ορίζοντας βαθαίνει στις πλατιές ενατενίσεις των καιρών.
Τα σκιρτοβολήματα της θάλασσας συναντώνται με των βουνών τις αρχέγονες ραβδώσεις. Αυτή η πέτρα ως στήριγμα, όπλο αλλά και θεμέλιο παίρνει τέτοια ομορφιά, όσο κανένα άλλο της φύσης στοιχείο.
... Οι ερειπωμένοι Πύργοι ... το κρυφό παιχνίδι των νεφών ... το ύστατο σημείο συγκίνησης μπροστά στο δέος... το αχοβόλημα των ροών ... η πλήρωση.
ΈΔΡΑ ΚΑΙ ΛΙΜAΝΙ ΤΩΝ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΑIΩΝ
Ήταν έδρα και λιμάνι των Μαυρομιχαλαίων και σύμφωνα με την παράδοση ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης - παππούς του Πετρόμπεη - παντρεύτηκε μια νεράϊδα που συνάντησε σε απόμερη παραλία. Έτσι εξηγούσαν οι ντόπιοι και την εκπληκτική ομορφιά των Μαυρομιχαλαίων που τους θεωρούσαν «νεραϊδογέννητους».
Η «Βαλιβέ» του Χαρεμιού
Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά την Άλωση της Τριπολιτσάς, η «Βαλιβέ» του χαρεμιού - πρώτη στην τάξη και σύζυγος του Χουρσίτ - προτίμησε να παραμείνει σκλάβα των Ελλήνων παρά να απελευθερωθεί, πλημμυρισμένη από παράφορα αισθήματα για το Γεώργιο Μαυρομιχάλη, γιο του Πετρόμπεη.
Ο Γεώργιος φυσικά αρνήθηκε κάτι τέτοιο.
ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ – ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΣΤΟ ΛΙΜΕΝΙ
ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ

Κυρίαρχο το αναστηλωμένο Παλάτι του Πετρόμπεη με τον τετραώροφο Πύργο του και τα τοξωτά ανοίγματα μας διαλαλεί την αίγλη που απέκτησε το Λιμένι, ιδιαίτερα μετά το 1815.
Ο Ναός της Παναγιάς και το εκκλησάκι του Αη Σώστη
Διακρίνουμε τα ερείπια και το καμπαναριό της Παναγιάς, μεταβυζαντινής εποχής. ΝΔ. και παραθαλάσσια, το όμορφο εκκλησάκι του Αη Σώστη με το άγαλμα του Πετρόμπεη.
Ντάπια και Σπήλαιο
Επίσης στο Λιμένι συναντάμε μια ντάπια και σπήλαιο με οχυρώσεις στα βουνά που το περιβάλλουν.
Απήδημα
Νοτιότερα του Αη Σώστη, στο Απήδημα, συναντάμε μια από τις ελάχιστες Παλαιολιθικές θέσεις Παγκοσμίως που παρέμεινε στην επιφάνεια του εδάφους.

του Συγγραφέα – Καθηγητή Δρ. Κωνσταντίνου Σπ. Μέντη

7 Αυγούστου 2016

Στο σπήλαιο Διρού πριν 9000 χρόνια


Με θέα σε έναν ήσυχο ελληνικό όρμο η Σπηλιά της Αλεπότρυπας περιέχει λείψανα από οικισμό Λίθινης Εποχής, τάφους, μια λίμνη και μια αμφιθεατρική αίθουσα στην οποία έχουν πραγματοποιηθεί απίστευτες τελετές που έλαβαν χώρα πριν, τουλάχιστον, 5.000 χρόνια.
Όλα αυτά ήταν σφραγισμένα από τον κόσμο μέχρι τους σύγχρονους καιρούς και οι επιστήμονες μόλις τώρα αναφέρουν αυτά τα οποία παρέμειναν εκεί μέσα.

«Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας νεολιθικός οικισμός σε όλην την Ευρώπη, όπως αυτός εδώ- με τόσες
πολλές ταφές», λέει η αρχαιολόγος Αναστασία Παπαθανασίου από το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, διευθύντρια της Ομάδας Έργου του σπηλαίου του Δυρού.

Η ομάδα έχει αποκαλύψει μέχρι στιγμής περίπου 160 ταφές στο εσωτερικό του σπηλαίου και χρονολογούνται από 7.000 έως 5200 χρόνια πριν, όταν άρχισε να εξαπλώνεται η γεωργία στην Ευρώπη.
Στο εσωτερικό, το σπήλαιο καλύπτεται από ένα λιπαρό στρώμα στάχτης που προκλήθηκε από τις τελετουργικές πυρκαγιές που πραγματοποιήθηκαν στους τάφους που υπάρχουν εκεί.

«Η διατήρησή τους είναι εξαιρετική», λέει η Παπαθανασίου. Από τα διατηρημένα πράγματα διαπιστώνεται ότι οι αγρότες της Λίθινης Εποχής είχαν μια βαρύτητα στη βρώση του κριθαριού και του σίτου με λίγο κρέας ή ψάρι.
Οι αναλύσεις των θαμμένων σκελετών δείχνουν ανθρώπους που δεν διαφέρουν πολύ από τους σημερινούς ανθρώπους της Μεσογείου – σχεδόν στο ύψος των σημερινών Ελλήνων- αν και είναι ελαφρώς αναιμικοί λόγω της έλλειψης του κρέατος στη διατροφή τους».

Περίπου το 31 τοις εκατό των θαμμένων κρανίων εμφανίζουν μία κληρονομική γραμμή, όπου οι πλάκες των οστών συναντιούνται πάνω από το μέτωπο, που δείχνουν συγγένεια, λέει η Παπαθανασίου και θα προσθέσει ότι τα κρανία, επίσης, έχουν πολλά σημεία από επουλωμένα χτυπήματα και κοψίματα. «Πάλεψαν πολύ».
«Ζούσαν σε ένα χωριό έξω από τη σπηλιά», λέει ο Mike Galaty του Millspas College στο Τζάκσον του Μισσισιπή (ΗΠΑ), με τον συνδιευθύνοντα του ερευνητικού έργου, William Parkinson του Field Museum του Σικάγο.
«Δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς γινόταν στη διάρκεια του τελετουργικού, αλλά φαίνεται ότι θυσίαζαν ζώα, έσπαγαν αγγεία και άλλα κεραμικά και δημιουργούσαν μεγάλες φωτιές στο εσωτερικό της σπηλιάς».

Ο Έλληνας αρχαιολόγος Γιώργος Παπαθανασόπουλος, ο οποίος ήταν επικεφαλής των ανασκαφών στην τοποθεσία από την αρχή που έγινε τη δεκαετία του 1970, πιθανολογεί ότι η αρχαία ελληνική έννοια του Άδη, μία ζοφερή και ομιχλώδης κατοικία των νεκρών- μπορεί να έχει τις ρίζες της στις τελετουργίες που λάβαιναν χώρα στο σπήλαιο.

Η πρώτη εκ νέου ανακάλυψη του σπηλαίου έγινε από εντόπιους το 1958 και οι Έλληνες αξιωματούχοι του τουρισμού την είδαν ως τουριστική έλξη.
Όταν οι αρχαιολόγοι συνειδητοποίησαν τι κρυβόταν εκεί, έκαναν προσπάθειες να μην ποδοπατηθεί ο χώρος από τους τουρίστες.
Κατά τα επόμενα χρόνια το σπήλαιο του Δυρού θα χαρτογραφηθεί σε όλη την έκτασή του καθώς και ο χώρος του οικισμού της Λίθινης Εποχής, γύρω από τον κόλπο.
Αλεπότρυπα: Η σπηλιά που ενέπνευσε την πύλη του Άδη;

Ένα σπήλαιο με έκταση όσο 4 γήπεδα ποδοσφαίρου και με την δική του υπόγεια λίμνη μπορεί να είναι το μέρος που ενέπνευσε το πανάρχαιο μύθο για τον θεό του κάτω κόσμου, τον Άδη, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους.
Η σπηλιά, με το όνομα Αλεπότρυπα, έστεκε ανεξερεύνητη για αιώνες στον κόλπο του Διρού στην Μάνη, ώσπου ένας άνδρας που είχε βγάλει το σκύλο του βόλτα βρήκε μια μικρή της είσοδο γύρω στο 1950.
Οι ειδικοί πέρασαν τις τελευταίες δεκαετίες κάνοντας ανασκαφές στην σπηλιά και πιστεύουν ότι εκατοντάδες ήταν οι άνθρωποι που έμειναν μέσα στην Αλεπότρυπα, κάνοντάς την έτσι ένα από τα παλαιότερα προϊστορικά χωριά στην Ευρώπη, μέχρι την κατάρρευση της εισόδου της που έθαψε όλους τους κατοίκους της ζωντανούς πριν 5000 χρόνια.

Οι αρχαιολόγοι τώρα φέρνουν στο φως εργαλεία, πήλινα αγγεία, οψιανούς (ηφαιστιογενή πετρώματα), καθώς και ασημένια και χάλκινα αντικείμενα που χρονολογούνται από την Νεολιθική εποχή, που ξεκίνησε περίπου πριν 9000 χρόνια, λίγο πριν την εποχή του Λίθου.

Όμως το πιο σημαντικό εύρημα – ότι η σπηλιά χρησιμοποιούταν ως νεκροταφείο και για ταφικές τελετές – οδήγησε τους αρχαιολόγους ερευνητές στο να πιστεύουν ότι μπορεί να ενέπνευσε τον μύθο του κάτω κόσμου του Άδη.

Ο πρώτος αρχαιολόγος που έκανε ανασκαφές μέσα στην Αλεπότρυπα, Γιώργος Παπαθανασόπουλος (φωτό), υποστηρίζει ότι για τους Νεολιθικούς κατοίκους, η σπηλιά ήταν ο κάτω κόσμος του Άδη.
Σύμφωνα με τον Μάικλ Γκάλατι, αρχαιολόγο απ΄το Κολέγιο Μιλσαψ του Μιζούρι, : «Μπορείς εύκολα να διακρίνεις γιατί ο Γιώργος Παπαθανασόπουλος έκανε αυτήν την υπόθεση. Το σπήλαιο όντως δίνει την εντύπωση του κάτω κόσμου, με τον Άδη και τον ποταμό Αχέροντα.
Η Αλεπότρυπα υπήρξε ακριβώς πριν την εποχή του Μπρούντζου στην Μυκηναϊκή Ελλάδα, οπότε είναι σαν να βλέπει κανείς την ανάδυση των πραγμάτων που οδήγησαν στην εποχή των ηρώων στην Ελλάδα.
Φανταστείτε το μέρος αυτό να φωτίζεται από δαδιά, γεμάτο ανθρώπους που ανάβουν φωτιές και καίνε του νεκρούς.
Tα ταφικά μνημεία και οι τελετές που έλαβαν χώρα δίνουν στην σπηλιά την αίσθηση το κάτω κόσμου. Είναι σαν τον Άδη, συμπληρωμένο από τον ποταμό Αχέροντα.»

Ο Έλληνας αρχαιολόγος ανέκαθεν υποστήριξε ότι η σπηλιά ήταν ένας τόπος προσκυνήματος όπου ετάφησαν επιφανείς άνδρες, δίνοντας την εντύπωση ότι επρόκειτο για την πραγματική είσοδο στον Άδη, την πηγή της ελληνικής γοητείας για τον κάτω κόσμο.

Το σπήλαιο είναι μακρύτερο από 1000 μέτρα και έχει μία τεράστια κεντρική αίθουσα, όμως οι αρχαιολόγοι έχουν πολύ δρόμο ακόμα για να εξερευνήσουν ολόκληρο αυτό το θαύμα της φύσης.
Ο κ.Γκάλατι πρόσθεσε: «Δεν ξέρουμε πόσο πιο βαθιά φτάνει η σπηλιά. Με κάθε επιφύλαξη, εάν συνεχίσουμε έτσι μπορεί να βρούμε μέχρι και Νεάτερνταλ εκεί κάτω. Απλά δεν έχουμε σκάψει ακόμα τόσο βαθιά ώστε να μπορούμε να εξακριβώσουμε κάτι τέτοιο».
Εκπληκτική ανακάλυψη στο Διρό: Βρήκαν τάφο με ζευγάρι σε στάση εναγκαλισμού – Τον αρχαιότερο στον κόσμο
Μια διπλή αδιατάρακτη ταφή νεαρών ενηλίκων, άνδρα και γυναίκας, σε στάση εναγκαλισμού, καθώς και μια δεύτερη διπλή αδιατάρακτη ταφή νεαρών ενηλίκων, άνδρα και γυναίκας, σε εξαιρετικά συνεσταλμένη στάση σε συνάφεια με σπασμένες αιχμές βελών, αποτελούν δύο από τα σημαντικότερα ευρήματα της ανασκαφής στη θέση «Ξαγκουνάκι» στον περιβάλλοντα χώρο του σπηλαίου Αλεπότρυπα, που εντάσσεται στο πενταετές Ανασκαφικό και Μελετητικό έργο Διρού.

Αναλυτικά η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού:Μια διπλή αδιατάρακτη ταφή νεαρών ενηλίκων, άνδρα και γυναίκας, σε στάση εναγκαλισμού, καθώς και μια δεύτερη διπλή αδιατάρακτη ταφή νεαρών ενηλίκων, άνδρα και γυναίκας, σε εξαιρετικά συνεσταλμένη στάση σε συνάφεια με σπασμένες αιχμές βελών αποτελούν δυο από τα σημαντικότερα ευρήματα της ανασκαφής στη θέση «Ξαγκουνάκι» στον περιβάλλοντα χώρο του σπηλαίου Αλεπότρυπα, που εντάσσεται στο πενταετές Ανασκαφικό και Μελετητικό έργο Διρού.
Οι ταυτόχρονες διπλές ταφές δεν είναι συχνό φαινόμενο και πολύ περισσότερο συχνό αρχαιολογικό εύρημα. Επιπλέον οι διπλές ταφές σε στάση εναγκαλισμού είναι εξαιρετικά σπάνιες και αυτή του Διρού αποτελεί μια από τις αρχαιότερες του κόσμου, αν όχι την αρχαιότερη, μέχρι σήμερα.
Έχει χρονολογηθεί με άνθρακα C14 στο 3800 π.Χ., ενώ ανάλυση DNA των οστών των δύο ατόμων απέδειξε ότι πρόκειται για έναν άνδρα και μία γυναίκα.

Σε στρώματα της Τελικής Νεολιθικής από το 4200 ως το 3800 π.Χ. αποκαλύφθηκαν επίσης: διπλή αδιατάρακτη, πρωτογενής παιδική ταφή σε αγγείο, καθώς και αδιατάρακτη ταφή εμβρύου.
Το πρόγραμμα, που ολοκληρώθηκε το 2014, πραγματοποιήθηκε υπό τη διεύθυνση του επίτιμου εφόρου Αρχαιοτήτων Δρος Γ.Α. Παπαθανασόπουλου από διεπιστημονική ομάδα της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδας (υπεύθυνη Δρ. Α. Παπαθανασίου) σε συνεργασία με Έλληνες και ξένους επιστήμονες και υπό την εποπτεία των Ε΄ΕΠΚΑ και 5ης ΕΒΑ.
Στόχο του είχε την ολοκλήρωση των ερευνών και την προετοιμασία της δημοσίευσης των αποτελεσμάτων της μακροχρόνιας ανασκαφής στο σπήλαιο Αλεπότρυπα και την ανασκαφική διερεύνηση του περιβάλλοντος χώρου.

Νέες χρονολογήσεις και εξειδικευμένες αναλύσεις διεύρυναν σημαντικά την περίοδο χρήσης του σπηλαίου από την Αρχαιότερη ως την Τελική Νεολιθική (6.000-3.200 π.Χ.) και επιβεβαίωσαν την μακροχρόνια λειτουργία του ως οικιστικού και ταφικού χώρου.
Στα υπερκείμενα στρώματα αποκαλύφθηκε κυκλικό οστεοφυλάκιο, διαμέτρου τεσσάρων μέτρων, ορισμένο από αργούς λίθους, που φέρει βοτσαλόστρωτο δάπεδο.

Μεγάλη ποσότητα ανθρώπινων σκελετικών καταλοίπων που αντιπροσωπεύουν δεκάδες ατόμων, περισυλλέχθηκε από την επιφάνεια του δαπέδου σε συνάφεια με χαρακτηριστικά ευρήματα της ΥΕ ΙΙΙ (Μυκηναϊκής Εποχής) όπως κεραμική, χάντρες, εγχειρίδιο.
Η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική κατασκευή για την προσχεδιασμένη μεταφορά και δευτερογενή ταφή δεκάδων ατόμων, αποτελεί μοναδικό παράδειγμα στην Μυκηναϊκή εποχή.




Μουσείο Νεολιθικού Πολιτισμού Διρού
Στην είσοδο του προϊστορικού σπηλαίου της Αλεπότρυπας στο Διρό, εκτίθενται τα ευρήματα των ανασκαφών που έφεραν στο φως τη ζωή μιας πολυάνθρωπης και δυναμικής νεολιθικής κοινότητας που έζησε και άκμασε εντός του σπηλαίου από το 5300 ως το 3200 π.Χ.
Το σπήλαιο, που ανακαλύφθηκε τυχαία το 1958, εξερευνήθηκε συστηματικά για τέσσερις δεκαετίες από τον αρχαιολόγο Γ. Παπαθανασόπουλο.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως σπουδαία ευρήματα με τα παλαιότερα από αυτά να χρονολογούνται το 6000 π.Χ.

Η έκθεση περιλαμβάνει νεολιθικά ειδώλια, λίθινα και οστέινα εργαλεία, πήλινα αγγεία, σύνεργα υφαντικής, όπλα, κοσμήματα και πολλά μικροαντικείμενα που υποδηλώνουν τον πλούτο και το μέγεθος της νεολιθικής κοινότητας του Διρού.
Τη συλλογή ολοκληρώνουν οστά θηραμάτων, ευρήματα από ομαδική ταφή και ο ανθρώπινος σκελετός μιας γυναίκας που τοποθετείται στην τελευταία περίοδο κατοίκησης του σπηλαίου (3200 π.Χ.) πριν αυτό φραχτεί από μεγάλο σεισμό.

Μέσα στο φυσικό χώρο του σπηλαίου, το Μουσείο φέρνει τον επισκέπτη κοντά στον τρόπο ζωής, τις καθημερινές συνήθειες, τα τελετουργικά και τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις των ανθρώπων της νεολιθικής εποχής.

Στο προϊστορικό σπήλαιο της Αλεπότρυπας, σε έναν χώρο με μοναδική αρχαιολογική σπουδαιότητα αναφορικά με τη Νεολιθική εποχή, λειτουργεί η έκθεση του Μουσείου Νεολιθικού Πολιτισμού Διρού.
Τα ευρήματα των ανασκαφών του αρχαιολόγου Γ. Παπαθανασόπουλου υποδηλώνουν ότι εδώ άκμασε και αναπτύχθηκε μια πολυάνθρωπη δυναμική κοινωνία που εξελίχτηκε σε σημαντικό ναυτικό και εμπορικό κέντρο. Νεότερες μάλιστα μετρήσεις τοποθετούν χρονικά τα πρώτα ευρήματα στο 6000 π.Χ.
Δίπλα στην είσοδο ο επισκέπτης βλέπει το σχεδιάγραμμα του σπηλαίου καθώς και έναν χάρτη με τα κυριότερα κέντρα νεολιθικού πολιτισμού που έχουν εντοπιστεί στη χώρα.
Στην πρώτη αίθουσα εκτίθενται τα ευρήματα καθημερινής χρήσης, όπως εργαλεία και όπλα κατασκευασμένα από λίθο, κόκκαλο, χαλκό και τον πολύτιμο για την εποχή οψιανό Μήλου, σύνεργα υφαντικής -οστέινες βελόνες και σφοντύλια- πήλινα και μαρμάρινα ειδώλια, κοσμήματα από οστά, λίθο και άργυρο και διάφορα άλλα μικροαντικείμενα, που δηλώνουν τον πλούτο, την έκταση και το υψηλό επίπεδο ζωής της νεολιθικής κοινότητας του Διρού.
Στην ίδια αίθουσα ο επισκέπτης βλέπει τα οστά των θηραμάτων που βρέθηκαν εντός τους σπηλαίου, από βόδια, αιγοπρόβατα, ψάρια και μαλάκια ενώ σημειώνεται ότι οι ανασκαφές εντόπισαν εστίες για φωτιά, αποθήκες τροφίμων και διάφορες άλλες λιθόκτιστες κατασκευές.

Στο βάθος της αίθουσας, εκτίθενται πήλινα αγγεία με ανάγλυφη και ζωγραφιστή διακόσμηση καθώς και ευρήματα από την ομαδική ταφή που έφεραν στο φως οι ανασκαφές του Γ. Παπαθανασόπουλου τη δεκαετία του ’90, και χρονολογούνται την τελευταία περίοδο κατοίκησης του σπηλαίου πριν αυτό φραχθεί από μεγάλο σεισμό (3200 π.Χ.)
Στο κέντρο της αίθουσας, εκτίθεται, όπως ακριβώς βρέθηκε, ο σκελετός μιας νεαρής γυναίκας.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνών, η Αλεπότρυπα χρησιμοποιήθηκε στην Νεώτερη και Τελική Νεολιθική εποχή 5300-3200 π.Χ., κι είχε συνεχή κατοίκηση για 2500-3000 χρόνια.
Το σπήλαιο, που εντοπίστηκε το 1958 από τους σπηλαιολόγους Γιάννη και Άννα Πετροχείλου, έχει αναγνωριστεί ως ένα από τα σημαντικότερα νεολιθικά σπήλαια της Ευρώπης.
Μέσα από την έκθεση ο επισκέπτης έρχεται κοντά στις καθημερινές συνήθειες, τα τελετουργικά και τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις των ανθρώπων της νεολιθικής εποχής, αποκτώντας μια ολοκληρωμένη εικόνα της ζωής του Νεολιθικού ανθρώπου.
ΣΥΝΈΒΑΛΛΑΝ
Στέλιος Παπαναστασίου
apocalypsejohn.com
www.manivoice.gr/
www.echedoros-a.gr
Φωτογραφία.
lakonistas
Golden Greece
G Venizeleas
Χ Κανάκης

ellinondiktyo.blogspot.gr

31 Ιουλίου 2016

Η κρυμμένη καστροπολιτεία της Ελλάδας που πρέπει να δείτε!

Θρύλοι, μύθοι και παραμύθια και αφόρητα κλισέ στροβιλίζονται γύρω της εδώ και αιώνες.
«Τόση φασαρία για έναν βράχο;», θα σκεφτείς.

Μα, όπως όλοι, θα υποκύψεις και θα υποκλιθείς.
Και θα πεις κι «ευχαριστώ» γιατί «γνωρίζεις τι της οφείλεις» που έγραφε κι ο ποιητής.
Είναι που σου κάνει τη χάρη… και κρατιέται ακόμη στη στεριά και δεν σαλπάρει!
Ο μπαρμπα-Μήτσος στηρίζεται στις επάλξεις να ξαποστάσει και πίσω του το φιδωτό καλντερίμι εξαφανίζεται μέσα στις «δρομικές».
Είναι ένας από τους 8 κατοίκους του κάστρου, του μοναδικού, για την ακρίβεια, αδιάκοπα κατοικημένου κάστρου στην Ευρώπη, της Μονεμβασιάς.
Αποκαλεί εαυτόν «μοναχογιό της Μονεμβάσιας» καθώς είναι ο μοναδικός γηγενής κάτοικος.
Οι διηγήσεις του εντείνουν το ταξίδι στον χρόνο.
Και αλλάζουν όσα ήξερες μέχρι τώρα για τη Μονεμβάσια.
Εκείνος δεν μιλά για ειδυλλιακά ηλιοβασιλέματα και παραμύθια με ιππότες και νεράιδες, δεν έχει να θυμάται από εδώ αξέχαστες διακοπές και ρομαντικά σαββατοκύριακα.
Δεν αποκαλεί τη Μονεμβασιά «πέτρινο καράβι», «Γιβραλτάρ της Ανατολής», «μενεξεδένια καστροπολιτεία» ή «υπερνεφελές φρούριο».
Μιλά για τον αέρα που σφυρίζει στα περάσματα όταν φθινοπωριάζει, για την αντάρα του ουρανού και τα αστροπελέκια που κάνουν τον βράχο να τρίζει τον χειμώνα.
Για τους θρύλους που γεννήθηκαν πίσω από τις «δρομικές» (θόλοι) και τα άυλα πλάσματα που δονούν τον βράχο και σχηματίζουν σκιές.
«Εγώ εδώ γεννήθηκα, εδώ έζησα όλη τη ζωή μου, εδώ θα πεθάνω» λέει. «Κι όλο το Τατόι να μου έδιναν τη Μονοβάσια μου δεν θα την άλλαζα!
Για μένα το εξωτερικό είναι μετά τη γέφυρα!».
Θυμάται τα λόγια των ιστορικών και σου μιλά για τους Βυζαντινούς και τους Ενετούς, τα λόγια των παλιών που περιέγραφαν τις μέρες των Τούρκων αλλά και τα συναισθήματά του όταν το άγρυπνο βλέμμα των Γερμανών τον παραφυλούσε πίσω από τις στοές καθώς πετούσε κουραμάνες στα χωράφια «για να τις βρουν οι κακόμοιροι οι Μονεμβασιώτες να μην πεθάνουνε».
Την είπαν πόλη-άγαλμα και πόλη-μουσείο. Μέγα λάθος.
Ούτε προθήκες ούτε η ακινησία του μαρμάρου υπάρχουν εδώ.
Η πέτρινη πολιτεία που γέννησε τον Ρίτσο ζει ακόμη σε ενεστώτα χρόνο.
Ο Μονεμβασιώτης ποιητής παρομοίασε τον βράχο με πέτρινο καράβι, ο Στρατής Μυριβήλης με πελώριο πολεμικό κράνος, ο Νίκος Καζαντζάκης με θεριό που ενεδρεύει.
Θα συμφωνήσεις με όλους (πώς αλλιώς;) και φυσικά δεν θα τολμήσεις να ψάξεις για άλλες παρομοιώσεις. Για την ύπαρξη αυτού του εντυπωσιακού βράχου που ενέπνευσε μεγάλους συγγραφείς και ταπεινούς επισκέπτες ευθύνεται ένας σεισμός, εκείνος του 375 μ.Χ. που καταβύθισε πολλές αρχαίες λακωνικές πόλεις και απέκοψε το βράχο από την Πελοπόννησο.
Οι πρώτοι οικιστές του βράχου ήταν Λακεδαίμονες oι οποίοι ίδρυσαν, τον 6ο αιώνα, την Ανω Πόλη, που παρείχε ασφάλεια από τις επιδρομές των βαρβαρικών φύλων.
Η θέση και η ιδιαιτερότητα της Μονεμβασιάς την κατέστησαν φυσικό οχυρό το οποίο δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί «μήλον της Εριδος» για τους κατακτητές.
Ετσι, πέρασε συνεχείς περιόδους κατοχής κατά τις οποίες Φράγκοι, Ενετοί, Τούρκοι εναλλάσσονταν διαρκώς μεταξύ τους, αφήνοντας βεβαίως στο κάστρο και τα σημάδια τους, που παραμένουν ορατά μέχρι σήμερα.
Οι περισσότεροι την ξέρουν ως Μονεμβασιά, τα γεωγραφικά λεξικά την αναφέρουν ως Μονεμβασία και για τους ντόπιους είναι η Μονοβάσια ή Μονομπάσια.
Οι Ενετοί την έλεγαν Μαλβάζια ή Μαλβαζία, οι Φράγκοι Μαλβουαζί, οι Αραβες Μπενεφσέ, δηλαδή βιολέτα, και οι Τούρκοι Μενεξέ Καλεσί (Κάστρο των λουλουδιών).
Η μοναδική είσοδος («μόνη έμβασις») που ευθύνεται για την εύστοχη ονομασία της είναι η γέφυρα που την ενώνει με την υπόλοιπη Πελοπόννησο και οδηγεί στην ισχυρή πύλη του κάστρου. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα αντικαθιστώντας την ανασυρόμενη του 6ου αιώνα με τους 14 θόλους.
Αυτή η μοναδική «έμβαση» κυριολεκτικά και συμβολικά, λειτούργησε και λειτουργεί για τη σύνδεση ή τον αποκλεισμό του κάστρου, ανάλογα με την ιστορική στιγμή ή… τη διάθεση των επισκεπτών. Δεν είναι η μοναδική αντίφαση:
το χθες και το σήμερα, τα δεσμά και η ελευθερία, η ζωή και ο θάνατος, συγκρούονται αδιάκοπα στη Μονεμβασιά, αιώνες τώρα.
Σαράντα εκκλησίες υπήρχαν στη Μονεμβασιά σύμφωνα με το θρύλο. Βεβαίως ο αριθμός δεν αποδεικνύεται καθώς έχουν καταγραφεί περί τους 24 ναούς, εντούτοις σύμφωνα πάντα με τους ερευνητές, αν συνυπολογιστούν οι εκτός των τειχών ναοί καθώς και οι κατεστραμμένοι που αναφέρονται στις ιστορικές πηγές, ο αριθμός μοιάζει πιθανός.

17 Οκτωβρίου 2012

«ΣΚΥΡΑΣ» το ποτάμι της Μάνης.


Ο ποταμός Σκύρας στον χάρτη
«Προελθόντι δε από του μνήματος εκδίδωσιν ες θάλασσαν ποταμός, ονομα δε οι Σκύρας, ότι κατά τούτον ανώνυμον τεως όντα Πύρρος ο Αχιλλέως έσχε ταίς ναυσίν, ηνίκα επί τον Ερμιόνης γάμον έπλευσεν εκ Σκύρου, διαβάντων δε τον ποταμόν εστί ιερόν αρχαίον…απωτέρω Διός βωμού….» 
Παυσανίου ΛΑΚΩΝΙΚΑ ΧΧV παρ.1
«Αφού προχωρήσωμεν από το μνήμα του Λά, συναντούμε τον ποταμό Σκύρα, ο οποίος χύνεται στην θάλασσα και έλαβε το όνομα του-γιατί προηγουμένως ήταν ανώνυμος- όταν εφτασε εκεί με πλοία από την Σκύρο ο γυιός του Αχιλλέα Πύρρος για τους γάμους του με τηνΕρμιόνη. Αφού περάσουμε τον ποταμό συναντούμε αρχαίο ιερό, πέρα από τον βωμό του Διός.»
Χλωρίδα στην όχθη του ποταμού
Στα νότια του χωριού Αγερανός, και στον κόλπο του χωριού Καμάρες, που λέγεται και κόλπος Κάτω Βαθιού, χύνεται στην θάλασσα ένα ποτάμι, που λέγεται «ρεμα της Δίχοβας», και θεωρείται ο ποταμός Σκύρας του Παυσανίου, από τους Leake και Curtius.
Θα συμφωνήσω απόλυτα με όλα τα παραπάνω. Πράγματι το ποτάμι που αναφέρει ο Παυσανίας είναι ο Ποταμός Σκύρας.
Το ότι ήταν πριν ανώνυμος, μάλλον ακλουθεί και σήμερα την «ροή» του επειδή τον συναντάμε με διαφορετικές ονομασίες ανάλογα με την περιοχή που διασχίζει.
Αρκετά χιλιόμετρα μακριά από την εκροή του, βρίσκονται οι πηγές του ποταμού.
Πηγή του ποταμού είναι το «Σελιναρι», η βρύση της Δροσοπηγής, που βρίσκεται, στο σημείο ένωσης δύο βουνών, της Αρέας και του βουνού της Παλιοκοτρώνας.
Πιθανόν το  «Σελιναρι» να είναι το δώρο του  Σειληνού, λόγω της ονομασίας που μέχρι σήμερα έχει. Επιπλέον το νερό που αναβλύζει διαθέτει σημαντικές ιαματικές ιδιότητες, σύμφωνα με τις παραδόσεις.
Προγόνια, οτι απόμεινε απο το πλατανόδασος, μετά τις καταστροφικές φωτιές.
Αρχίζει λοιπόν την πορεία του το ποτάμι, και μετά από δύο χιλιόμετρα η ονομασία του διαμορφώνεται σε «Προγόνια», καθώς κατηφορίζει ανάμεσα σε ένα καταπληκτικό πλατανόδασος, και μετατρέπεται σε ορμητικό χείμαρρο, τους χειμερινούς μήνες.
Συνεχίζει στην ακρη του κάμπου του Βαχού, τα «Ισιώματα» και στα Καλαποθαριανικα.
Στην συνέχεια ακλουθεί παράλληλη πορεία με τον αμαξιτό δρόμο που ενώνει το Γύθειο με την Αρεόπολη. Εδώ το βρίσκουμε σαν «Πλατύ ποταμό», πάντα να κυλάει ανάμεσα σε Πλατάνια. Στην περιοχή Λεβάκου ενώνεται με τον κυρίως χείμαρρο, και ένας παραπόταμος, το ρέμα της «Οριαχας»,  που έχει τις πηγές του στον Λόφο της  «Παλιάς Καρυούπολης».
Του Πασα η βρύση, οπως ειναι σημερα...."τσιμενταρισμένη"
Περνώντας από τα Ντεμιριάνικα, φτάνει στου «Πασά τη βρύση», όπου και εγκαταλείπει τον αμαξιτό και συνεχίζει μέσα από την άφορη κοιλάδα της Φράγκας για την Δίχοβα και τις Καμάρες όπου είναι και οι εκβολές του.
Λιγοστο το νερο του ποταμιου το Φθινόπωρο
Μικρη λιμνούλα στο ποτάμι και βούρλα. 
Σε αρκετα σημεια απομένουν πεισματικά ομορφα πλατάνια τυλιγμένα με κισσό.
Αν και στις μέρες μας, έχουν μειωθεί αρκετά οι δραστηριότητες εξ αιτίας του ποταμού, δεν μπορεί να λησμονήσουν όσοι τα έζησαν, όλα εκείνα που αποδίδει το νερό, και που για την περιοχή της Μάνης πολλαπλασιάζονται λόγω της σπανιότητας του.
Πέρα από την αρδευτική του διάσταση, και το πότισμα των ζώων, χρησίμευε για το πλύσιμο των κλινοσκεπασμάτων, κινούσε νερόμυλο, και προσέφερε τροφή πλήθος καβούρια και χέλια.
Παρουσιάζω λοιπόν για πρώτη φορά τον Σκύρα, δηλώνοντας την ιστορία του, αλλά και  την μεγάλη περιβαλλοντολογική σημασία που έχει για την περιοχή της Μάνης.
Τίποτα δεν είναι απόλυτο…ετσι λοιπόν ο καθένας μπορεί να συνειδητοποιήσει πως ακόμη και η «ξερή» Μάνη έχει τα ποτάμια της στο μέτρο που η φύση της χάρισε.